Ortodonti; eski Yunanca orthos “düz, doğru” ve odons “diş” sözcüklerinden köken alan bir kelimedir. Kelime anlamı olarak düzgün diş anlamına gelse de, yüz ve çenenin gelişim bozukluklarının düzeltilmesini de amaçlar.
Ortodontik tedavinin hedefi iyi bir çene kapanışıdır. Böylece çiğneme, ısırma ve konuşma düzenlenir. Dişlerdeki ayrıklıklar, çapraşıklıklar, konum bozuklukları ve çenelerin konum bozuklukları ortodontinin tedavi alanıdır. Eksik dişler, kapanış bozuklukları, açık kapanış, ters kapanış ve diş eti hastalıklarının hepsine bakar.
Diş polikliniklerininin ortodonti bölümü olanı diş ve çene tedavisine bakar. Dişlerin birbirine uzak olması durumu, çene kapanış problemleri, diş teli tedavisi gibi sorunlarla ilgilenir.
Ortodontik problemler tedavi edildikçe kişi görüntüsüyle barışacaktır. Ağız sağlığının iyileştirilmesi ve düzgün olarak sıralanmış estetik görünen dişler kişilerin özgüvenine de katkıda bulunur.
Ortodontist Kimdir
Ortodonti alanındaki uzman hekime ortodontist denir. Tam olarak açıklamasıyla ortodonti uzmanı ya da ortodontist; diş, çene ve ağız düzensizlikleri konusunda muayene, teşhis ve tedavi sağlayan sağlık personelidir. Ortodonti uzmanları, bu alanda ayrıca eğitim alarak uzmanlık statüsüne ulaşan diş hekimleridir.
Kısacası ortodonti alanında uzmanlaşan diş hekimlerine ortodontist denir. Buradan da anlaşılabileceği gibi ortodontist diş hekimin ilgilenebileceği her türlü hastalığa bakabilir fakat alanda uzmanlığı olmayan bir diş hekimi ortodonti alanındaki hastalıklara bakamaz.
Özellikle bu sebepten ortodonti alanına giren hastalıklar ve tedavileri için ortodontist ile görüşmek değerli ve gereklidir. Diş hekiminden ortodonti tedavisi almaya çalışmak tehlikeli olabilir.
Ortodonti Ameliyat Yapar mı
Büyüme ve gelişimi tamamlanmış yetişkin hastalarda çenelerin (üst çene,alt çene) konum bozukluklarını yalnızca ortodonti ile tedavi etmek mümkün olmayabilir. Söz konusu durumlarda cerrahiyle iş birliği gerekir ve ameliyat sürecini de kapsayan bir ortodonti tedavisi yürütülür.
Alt veya üst çenenin ilerde/geride konumlanması, çene darlığı, çenelerin açısal olarak farklı konumlanmaları, ön dişlerde farklı konumlanma gibi nedenlerle ameliyat gerektiren ortodonti tedavileri yapılabilmektedir.
Bu nedenle 6 yaş itibariyle ortodontist muayenesi önemlidir, erken dönemde yapılan koruyucu ve önleyici tedavilerle yetişkin dönemdeki ameliyat gereksinimi önlenebilmektedir.
Ortodonti Problemleri Neden Oluşur
Dişler ve çene kemiklerine bağlı gelişen ortodontik problemler doğuştan olabileceği gibi sonradan da gelişebilir. Bir kaza veya enfeksiyondan dolayı da ortodontik problemler oluşabilir.
Genetik faktörlerin yanı sıra uzun süre emzik/biberon kullanımı, parmak emme/ tırnak yeme gibi parafonksiyonel alışkanlıklar, ağız solunumu yapılması, yanlış yutkunma paterni, erken dönemde gelişen süt dişi kayıpları gibi sebeplerle ortodonti problemleri oluşabilmektedir.
Ortodonti Tedavisi Ne Kadar Gereklidir
Ortodontik tedavide tek hedef dişlerin düzgün dizilimi değildir. İleri dönemde görülmesi muhtemel olan çene eklemi problemlerinin önlenmesi, diş destek dokularının devamlılığının sağlanması, çiğnemenin daha etkin hale getirilmesi, bazı konuşma bozukluklarının tedavisini de amaçlar.
Ağız yapısında var olan problemlerin dışında ileride oluşabilecek problemler için de ortodonti tedavisi önemlidir. Bunlardan en bilinen sabit ortodonti tedavisi olan diş teli tedavisine özellikle genç yaşlarda başlanması önerilir.
Estetik görüntünün dışında, ortodontik tedaviler ileride diş çürümesine ve daha ciddi problemlerin oluşmasına sebep olabilmektedir. Elbette bu problemlerin aciliyetine göre farklı tedavilerle yaklaşılır.
Çene ve ağız yapısındaki problemin ciddiyetine göre, hareketli apareyler, işlevsel apareyler ve sabit apareyler ile tedavi yöntemleri oluşturulabilir. İleri evrede olmayan basit ortodontik sorunlar, hastanın takıp çıkararak kullanabileceği lastik hareketli apareyler ile tedavi edilebilir.
Hastanın gereksinimlerine göre planlama yapabilmek için klinikte muayene edilmeli ve röntgen kayıtları değerlendirilmelidir. Alanında uzman bir hekim bakmalı ve onun direktifleri doğrultusunda titiz bir şekilde tedavi süreci yönetilmelidir.
Ortodonti Tedavi Çeşitleri Nelerdir
Ortodonti tedavileri yani ortodontik tedaviler genel olarak iki bölüme ayrılır; hareketli (takılıp çıkarılabilen) aygıtlar ve sabit tel tedavileri. Diş teli tedavileri türlere ayrılır.
Hareketli aygıtlar genellikle çocuk hastalarda uygulanan erken dönem tedavi yöntemleridir. Sabit tel tedavilerinde diş yüzeyine yapıştırılan metal veya estetik braketler ve uygulanan tellerle dişlerin düzeltimi sağlanabilir.
Tel tedavisinin içerden uygulandığı lingual ortodonti uygulamaları yapılabilmektedir. Ayrıca tellere alternatif olarak şeffaf plak tedavileriyle de diş hareketi sağlanabilir ve ortodontik bozukluklar düzeltilebilir.
Ortodonti Tedavisi Nasıl Yapılır
Diş hekimliği mezunu bir ortodontist tarafından yapılmaktadır. Dişlerin ideal konumlarında sıralanması ve çeneler arası ilişkinin düzenlenmesi için kullanılan birçok ortodontik tedavi yöntemi mevcuttur.
Kullanılan aygıtlar dişlere/çenelere hafif kuvvetler ileterek düzeltim sağlar. Uygulanacak olan tedavinin şekline hastanın muayene bulgularına göre karar verilir.
Ortodonti Tedavi Türleri
Sabit ortodontik aygıtlar ile yapılan tedaviler, metal braketler yani diş telleri ve türevleri en sıklıkla kullanılan ortodontik aygıtlardır. Dişlerin üzerine tek tek yapışan bu braketler, aralarından geçen ortodontik teller sayesinde dişleri hareket ettirirler. Uzun sürede sürekli baskı uygulama prensibine dayanır.
Şeffaf Braketler ile yapılan tedaviler, diş renginde veya tamamen şeffaf malzemeden üretilen bu braketler de metal braketler ile aynı prensipte çalışır. En önemli farkı daha az gözükmesidir, özellikle tercih edilme sebepleri kişilerin metal görüntüden estetik kaygı duymasıdır. Ayrıca maalesef ekstra bakım ve dikkat gerektirir.
Lingual braketler ile uygulanan tedaviler, dişlerin iç yüzeyine yapışan sabit metal braketlerdir. En önemli özelliği dışarıdan hiçbir şekilde görülmemesidir. Bu sebepten tercih sebebi olsa da tedavi sürecini uzattığı için popüler bir ortodonti tedavisi yöntemi değildir.
Telsiz Ortodonti Tedavileri
Bir seri şeffaf plak kullanılarak diş çarpıklıklarının düzeltilmesi şeklinde uygulanır. Bilgisayar ortamında kademe kademe düzeltilen dişler, dışarıdan görünmeyen bu plaklar sayesinde düzeltilir. Bu plaklar sadece yemek yemek ve diş fırçalamak için çıkartılıp bunu dışında sürekli takılır. Sadece diş çarpıklığı olan hastalarda kullanılır, başka hastalıklarda kullanılmaması gerekir.
Ortodonti Tedavi Süreci Nasıldır
Ortodonti tedavi sürecinde hasta-diş hekimi işbirliği çok önemlidir. Hastalar apareylerini/lastiklerini/şeffaf plaklarını istenen süre boyunca aksatmadan kullanmalıdır.
Hareketli aygıtlar veya şeffaf plaklarla tedavi gören hastalarda yeme içme kuralları nispeten daha esnektir. Hasta yemek yerken apareyini çıkarıp kutusunda muhafaza etmelidir. Braketlerle tedavi uygulanan hastalarda sert, çekirdekli, yapışkan gıdalardan tedavi süresi boyunca kaçınılmalıdır.
Ortodotiden tedavi alan hasta ağız hijyenine dikkat etmelidir, aksi takdirde diş çürükleri ve diş eti problemleri meydana gelebilir.
Diş Teli Tedavisi
Yukarıda da öğrendiğimiz gibi diş teli tedavisi de ortodontik bir tedavidir. Böylece bu tedaviyi sadece ortodontistiniz yapabilir, söz konusu tedavi için bi ortodontiste görünmeniz gerekmektedir. Diş teli fiyatlarını, tedavi süresini, tedavi şeklini ve materyalin türünü ancak ortodontistinizden öğrenebilirsiniz, diş hekiminiz maalesef bu alana bakmayabilir.
Bu tedavi şekli en yaygın tedavi şekillerinden biridir. Uzun sürede sonuç veren diş teli tedavisi, zahmetli bir iş olup sadece alanında uzman hekimlerle yapılmalıdır.
Diş teli tedavisine başlanmadan, çene ve ağız yapısında farklı ve ciddi sorunlar var ise önce onlar tedavi edilmelidir. Aynı zamanda diş eti problemleri yaşayan hastanın bu problemlerine öncelik verilebilir. Özellikle çürük diş sorunu var ise önce bu sorunlar tedavi edilir.
